Άρης

Ο Άρης είναι ο Έλληνας θεός του πολέμου και ένας από τους Δώδεκα Ολύμπιους, γιος του Δία και της Ήρας.

Στοιχεία

Εξαιτίας της ιδιαίτερης πολεμοχαρούς φύσης του αρκετοί συγγραφείς του 19ου αιώνα ισχυρίστηκαν ατεκμηρίωτα ότι ήταν ξένος θεός, καθώς θεωρούσαν ότι η ελληνική φαντασία αποκλείεται να δημιούργησε έναν τόσο άγριο θεό. Στους μύθους ο Άρης εμφανίζεται πολεμοχαρής και προκλητικός και εκπροσωπεί την παρορμητική φύση του πολέμου. Οι Έλληνες ήταν αμφίσημοι προς τον Άρη: αν και ενσωμάτωσε τη φυσική ανδρεία που είναι αναγκαία για την επιτυχία στον πόλεμο, ήταν μια επικίνδυνη δύναμη. Συντριπτικός, ακόρεστος στη μάχη, καταστροφικός, και ο άνθρωπος-σφαγέας. Ο Φόβος και ο Δείμος ήταν προσδεμένοι στο άρμα μάχης του. Στην Ιλιάδα, ο πατέρας του ο Δίας του λέει ότι είναι ο πιο μισητός θεός σε αυτόν. Η αξία του σαν θεός του πολέμου τοποθετείται σε αμφιβολία: κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, ο Άρης ήταν στην πλευρά των ηττημένων, ενώ η Αθηνά, που συχνά απεικονίζεται στην ελληνική τέχνη ως κάτοχος Νίκης στο χέρι της, ευνόησε τους θριαμβευτικούς Έλληνες.

Ο Άρης παίζει έναν σχετικά περιορισμένο ρόλο στην ελληνική μυθολογία όπως αντιπροσωπεύεται στη λογοτεχνική αφήγηση, αν και αναφέρονται οι πολλές ερωτικές σχέσεις του και οι άφθονοι απόγονοι του. Όταν ο Άρης δεν εμφανίζεται στους μύθους, συνήθως αντιμετωπίζει ταπείνωση. Είναι γνωστός ως εραστής τηςΑφροδίτης, της θεάς του έρωτα, που ήταν παντρεμένη με τον Ήφαιστο, θεό της χειροτεχνίας. Η πιο διάσημη ιστορία που σχετίζεται με τον Άρη και την Αφροδίτη τους δείχνει να εκτίθενται μέσω μίας έξυπνης συσκευής του αδικημένου συζύγου της.

Χάρη στον γιο του τον Οινόμαο από την Στερόπη, ο Άρης έγινε πρόγονος ονομαστών προσώπων, όπως τουΑτρέα, του Θυέστη, του Αγαμέμνονα, του Μενέλαου, του Αίγισθου, του Ορέστη, της Ηλέκτρας, του Πυλάδη, τουΠιτθέα, του Θησέα, του Ιππόλυτου, της Ιφιγένειας, του Δημοφώντα, του Ακάμαντα, του Ευρυσθέα, του Αμφιτρύωνα, της Αλκμήνης, του Ιόλαου, του Ηρακλή, της Αδμήτης, του Κοπρέα, του Αλκάθοου και του Αία του Τελαμώνιου.

Από την κόρη του Αρμονία έγινε πρόγονος των απόγονων του Κάδμου, οι οποίοι είναι ο θεός Διόνυσος, το τέρας Σφίγγα και ονομαστά πρόσωπα, όπως η Σεμέλη-Θυώνη, η Ινώ-Λευκοθέα, ο Πενθέας, ο Ακταίωνας, ο Μελικέρτης-Παλαίμονας, ο Λάιος, ο Οιδίποδας, ο Οινοπίωνας, ο Στάφυλος, ο Θόας και ο Άνιος.

Από τον Θέστιο ο Άρης έγινε πρόγονος της Αλθαίας, της Λήδας, του Μελέαγρου, της Δηιάνειρας, του Τυδέα, του Διομήδη, της Ωραίας Ελένης, της Κλυταιμνήστρας, των Διοσκούρων και του Αμφιάραου. Από τον Φλεγύα ήταν πρόγονος του θεού Ασκληπιού.

Ετυμολογία

Άρης ή Αρεύς ή Αρειος < ριζα αρ- > υπερθετικός 'άριστος' (ο ανώτατος) , ουσιαστικό 'άρσις' (το σήκωμα, η ανύψωση, μεταφορικά η εναντίωση). Αντιστοιχα 'αρεία φυλή', 'άρειος πάγος'. Συγγενικό με το λατινικό Mars όπου το αρχικό M- είναι νώθο, προερχόμενο από το λατινικό καταληκτικό -m. Γι' αυτό αντίστοιχα Ιράν και όχι Μιράν. Από την αναζήτηση και διεκδίκηση του ιδανικού προκυπτουν οι έριδες και ο πόλεμος. Ο Άρης είναι ο θεός του πολέμου, συμβολίζοντας την διεκδικηση της ανώτατης θέσης, σαν γενεσιουργό αιτία της αντιπαλότητας. Δεν πρέπει να συγχέεται με τις βεδικές θεότητες maruts που είναι σύνολο θεοτήτων της θύελλας, από την ΙΕ ρίζα *mer- (= πεθαίνω) ενώ η αντίστοιχη λατινική λέξη για τον θάνατο είναι πάντοτε mors και όχι mars. Αντίστοιχα ο μήνας Μάρτιος που σημαίνει ο αρχικός και όχι ο θανατηφόρος, ή το αγγλικό march που σημαίνει ξεκινώ.

Χαρακτήρας του Άρη και παραδόσεις

Συνήθως μάχεται πεζός σπάζοντας με την ορμή του τα άρματα και ανατρέποντας τα τείχη. Άλλες φορές είναι σε άρμα με δύο (Δείμος και Φόβος) ή τέσσερις μεγαλοπρεπείς ίππους (παιδιά του Βορέα και της Ερινύας) (Φόβος, Αίθωνας, Φλόγιος και Κόναβος όπως τους ονομάζει ο Κόιντος ο Σμυρναίος).

Ο Άρης, σύμφωνα με τους ποιητές, έχει πελώριο σώμα (όταν έπεσε από το κτύπημα μιας πέτρας που του πέταξε η Αθηνά κάλυψε εννιά πλέθρα γης), είναι ισχυρός και ορμητικός. Στην μάχη ορμά μαινόμενος με τρομακτικά μάτια. Κραυγάζει δυνατά όσο εννέα ή δέκα χιλιάδες άνθρωποι που πολεμούν. Στην μανία του είναι ακόρεστος στο αίμα και στην σφαγή. Αδιαφορεί για το δίκαιο και δεν αναγνωρίζει κανένα νόμο. Κατά τον Τρωικό πόλεμο βοηθά τους Τρώες αν και είχε υποσχεθεί να βοηθήσει τους Αχαιούς στην Ήρα και την Αθηνά, γι’ αυτό υβρίζεται από την Αθηνά σαν αλλοπρόσαλλος. Η πολεμική του μανία τον κάνει μισητό ακόμη και στο Δία. Γι΄αυτό και δεν του έχτιζαν ναούς ποτέ και πουθενά.